აფორიზმები

ავსა კაცსა ავი სიტყვა ურჩევნია სულსა, გულსა.

ავსა კარგად ვერვინ შესცვლის, თავსა ახლად ვერვინ იშობს.

ავად შეჰფერობს მიჯნურსა მიჯნურობისა ცხადება.

არ-დავიწყება მოყვრისა აროდეს გვიზამს ზიანსა.

არ შეუდრკების ჭაბუკი კარგი მახვილთა კვეთასა.

არ-სასმენლისა მოსმენა არს უმჟავნესი წმახისა.

არას გარგებს შეჭირვება: რომ სჭმუნვიდე, რა გერგების?

არ თურ იცი, უგანგებოდ არა კაცი არ მოკვდების.

მზისა შუქთა მომლოდინე ვარდი სამ დღე არ დაჭნების.

ბედი ცდაა, გამარჯვება, ღმერთსა უნდეს, მო-ცა-გხვდების.

არას გარგებს სიმძიმილი, უსარგებლო ცრემლთა დენა;

არ გარდავა გარდუვალად მომავალი საქმე ზენა,

წესი არის მამაცისა მოჭირვება, ჭირთა თმენა,

არვის ძალ-უც ხორციელსა განგებისა გარდავლენა.

არას გარგებს სწავლულება, თუ არა იქმ ბრძენთა თქმულსა:

არ იხმარებ, რას ხელსა ჰხდი საუნჯესა დაფარულსა?

ალმასისა ხამს ლახვარი ლახვრად გულისა სალისა!

ამოა ჭვრეტა ტურფისა, სიახლე საყვარელისა!

ამოა კარგი ლაღობა, ლაღსა შე-ვე-იქმს ლაღებად.

ასი ათასსა აჯობებს, თუ გამოარჩევთ მქმნელია.

აწღა ვცან, საქმე სოფლისა ზღაპარია და ჩმახია!

ბედითი ბნედა, სიკვდილი რა მიჯნურობა გგონია?

სჯობს, საყვარელსა უჩვენნე საქმენი საგმირონია!

ბინდის გვარია სოფელი, ესე თურ ამად ბინდდების,

კოკასა შიგან რაცა დგას, იგივე წარმოდინდების!

ბოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა!

ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია!

ბოლოდ ღმერთი გაუმარჯვებს ყოვლსა, პირველ შენაზარსა.

გველსა ხვრელით ამოიყვანს ენა ტკბილად მოუბარი.

განგებაა, სწორად მოჰკლავს, ერთი იყოს, თუნდა ასი;

მარტოობა ვერას მიზამს, მცავს თუ ცისა ძალთა დასი.

განგებასა ვერვინ შესცვლის, არ-საქმნელი არ იქმნების.

გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გვრდემლი ტყვიისა ლბილისა.

განგებით ქმნილსა რისხვასა ვერავინ დარიდებია!

.,..გონიერი, ხამს, აროდეს არ აჩქარდეს,

რაცა სჯობდეს, მოაგვაროს, საწუთროსა დაუწყნარდეს.

გულმან, გლახ, რა ქმნას უგულოდ, თუ გულსა გული ელია?

მოშორვება და მოყვრისა გაყრა კაცისა მკვლელია,

ვინცა არ იცის, არ ესმის, ესე დღე როგორ ძნელია!

გული, ცნობა და გონება ერთმანერთზედა ჰკიდიან:

რა გული წავა, იგიცა წავლენ და მისკენ მიდიან;

უგულო კაცი ვერ კაცობს, კაცთაგან განაკიდიან.

გული კრულია კაცისა, ხარბი და გაუძღომელი,

გულია ჟამ-ჟამ ყოველთა ჭირთა მთმო, ლხინთა მნდომელი,

გული-ბრმა, ურჩი ხედვისა, თვით ვერას ვერ გამზომელი,

ვერცა ჰპატრონობს სიკვდილი, ვერცა პატრონი რომელი!

გონიერთა მწვრთელი უყვარს, უგუნურთა გულსა ჰგმირდეს.

დგომა მგზავრისა ცთომაა.

დიდთა ხეთა მოერევის, მცირე დასწვავს ნაბერწკალი.

დიდი ლხინია ჭირთა თქმა, თუ კაცსა მოუხდებოდეს.

ერთგულთათვის კარგი ნუ გშურს, ორგულიმცა შენი კვდების!

ვარდსა ჰკითხეს: ეგზომ ტურფა რამან შეგქმნა ტანად, პირად?

მიკვირს, რად ხარ ეკლიანი? პოვნა შენი რად არს ჭირად?

მან თქვა: ტკბილსა მწარე ჰპოვებს, სჯობს, იქმნების რაცა ძვირად.

ოდეს ტურფა გაიეფდეს, აღარა ღირს არცა ჩირად.

ვა, საწუთროო, სიცრუით თავი სატანას ადარე!

შნი ვერავინ ვერა ცნას, შენი სიმუხთლე სად არე;

პირი მზისაებრ საჩინო სად უჩინო ჰყავ, სად არე?

მით ვხედავ, ბოლოდ სოფელსა ოხრად ჩანს ყოვლი, სად არე!

ვჰგომ მუხთალსა საწუთროსა, ზოგჯერ უხვსა, ზოგჯერ ძვირსა!

ვა, სოფელო, რაშიგან ხარ, რას გავბრუნვებ, რა ზნე გჭირსა.

ყოვლი შენი მინდობილი ნიადაგმცა ჩემებრ ტირსა!

სად წაიყვან სადაურსა, სად აღუფხვრი სადით ძირსა?!

მაგრა ღმერთი არ გასწირავს კაცსა, შენგან განაწირსა.

ვა, ოქრო მისთა მოყვასთა აროდეს მისცემს ლხენასა,

დღედ სიკვდილამდის სიხარბე შეაქნევს კბილთა ღრჭენასა,

კვლა აქა სულსა დაუბამს, დაუშლის აღმაფრენასა.

ვა, სოფელმან სოფელს მყოფი ყოვლი დასვა ცრემლთა დენად!

ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების,

დიდთა და წვრილთა წყალობა შენმცა ნუ მოგეწყინების!

უხვი გასცემდი, ზღვათაცა შესდის და გაედინების.

ვერ დაიჭირავს სიკვდილსა გზა ვიწრო, ვერცა კლდოვანი;

მისგან ყოველი გასწორდეს, სუსტი და ძალ-გულოვანი;

ბოლოდ შეყარნეს მიწამან ერთგან მოყმე და მხცოვანი.

სჯობს სიცოცხლესა ნაზრახსა სიკვდილი სახელოვანი!

ვინ არ მისცემს ქადებულსა, მოურავსა მოიმდურვებს,

თქმულა: "ქრთამი საურავსა ჯოჯოხეთსცა დაიურვებს".

ვგმობ კაცსა აუგიანსა, ცრუსა და ღალატიანსა!

ვერას ვერა იქმს ნაყოფსა ვარდი უმზეოდ ჭნობილი.

ვინ არ ყოფილა მიჯნური, ვის არ სახმილნი ხდებიან?

ვის არ უნახვან პატიჟნი, ვისთვის ვინ არა ბნდებიან?

მითხარ, უსასო რა ქმნილა, ხელნი რად ამოგხდებიან?

არ იცი, ვარდნი უეკლოდ არავის მოუკრებიან!

...........ვინცა კაცმან ძმა იძმოს, თუ დაცა იდოს,

ხამს, თუ მისთვის სიკვდილსა და ჭირსა თავი არ დარიდოს,

ღმერთმან ერთი ვით აცხოვნოს, თუ მეორე არ წაწყმინდოს!

ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია.

ზოგჯერ თქმა სჯობს არა–თქმასა ზოგჯერ თქმითაც დაშავდების.

ზამთარი ვარდთა გაახმობს, ფურცელნი ჩამოსცვივიან,

ზაფხულის მზისა სიახლე დასწვავს, გვალვასა ჩივიან,

მაგრა მას ზედა ბულბულნი ტურფასა ხმასა ყივიან,–

სიცხე სწვავს, ყინვა დააზრობს, წყლულნი ორჯერვე სტკივიან.

აგრევე გული კაცისა მოსაგვარებლად ძნელია,

ჭირსა და ლხინსა ორსავე ზედა მართ ვითა სელია,

მიწეივ წყლულდების, საწუთრო მისი აროდეს მრთელია,

იგი მიენდოს სოფელსა, ვინცა თავისა მტერია!

თუ თავი შენი შენ გახლავს, ღარიბად არიხსენები.

თქმულა: "სიწყნარე გმობილი სჯობს სიჩქარესა ქებულსა!"

თუ ლხინი გვინდა ღმრთისაგან, ჭირიცა შევიწყნაროთა.

მკურნალმანცა ვერა ჰკურნოს თავისისა სისხლის მხვრეტსა.

მთვარე ცისკრისა ვარსკვლავსა რა თანა–შეესწოროსა,

ორნივე სწორად ნათობენ, მოშორდეს, მოეშოროსა.

კაცი ბრძენი ვერ გასწირავს მოყვარესამოყვარულსა.

ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია.

კაცმან საქმე მოიგვაროს, ვეჭვ, ჭმუნვასა ესე სჯობდეს.

კაცი არ ყველა სწორია, დიდი ძეს კაცით კაცამდის.

კაცსა მიხვდეს საწადელ, რას ეძებდეს, უნდა პოვნა,

მაშინ მისგან აღარა ხამს გარდასრულტა ჩირთა ხსოვნა.

კაცი ცრუ და მოღალატე ხამს ლახვრითა დასაჭრელად.

კაცსა ღმერთი არ გასწირავს სოფლისაგან განაწირსა!

კაცსა დასვრის უგულობა .......

იადონი მაშინ მოკვდეს, ოდეს ვარდმან იდამჭნაროს.

კარგი რამ მჭირდეს, გიკვირდეს ავი რა საკვირველია!

თუ ბრძენი ხარ, ყოვლნი ბრძენნი აპირებენ ამა პირსა:

ხამს მამაცი მამაცური, სჯობს, რაზომცა ნელად ტირსა.

ჭირსა შიგან გამაგრება ასრე უნდა, ვით ქვითკირსა.

თავისისა ცნობისაგან ჩავარდების კაცი ჭირსა.

იაგუნდი ეგრეცა სჯობს, ათასჯერმცა მინა მინდა.

თუ ყვავი ვარდსა იშოვნის, თავი ბულბული ჰგონია.

თუმცა მართებს დედაკაცსა მამაცისა დიდი კრძალვა,

მაგრამ მეტად უარია არა–თქმა და ჭირთა მალვა.

მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!

მე თუ მოვკვდე, ჩემი კერძი სოფელიმცა გარდიფხვრების!

მზე რა ვარდსა შემოადგეს, დაშვენდეს და შუქნი არნეს.

მზისა შუქთა ვერ მჭვრეტელი ია ხმების, ვარდი ჭნების.

მზე უჩინო იქმს მნათობთა, რა ახლოს შეიყრებიან,

დღისით ვერ ნათობს სანთელი და ღამით შუქნი ჰკრთებიან.

მზესა მთვარე შეეყაროს, დაილევის, და-ცა-ჭნების,

მოყვარე მტერი ყოვლისა მტრისაგან უფრო მტერია,

არ მიენდობის გულითა, თუ კაცი მეცნიერია.